Tầm quan trọng chiến lược của Nghị quyết 57
Nghị quyết 57 khẳng định: khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chủ yếu của tăng trưởng nhanh, bền vững; là nhân tố then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng, sức cạnh tranh và năng lực tự chủ của đất nước.
Từ sau Nghị quyết 20-NQ/TW năm 2012 về phát triển khoa học và công nghệ, Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu đáng kể. Tuy nhiên, trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, công nghệ lượng tử… đòi hỏi một bước tiến mạnh mẽ hơn, mang tính đột phá về tư duy, thể chế và hành động.
Nghị quyết 57 ra đời đúng lúc, đặt nền móng cho giai đoạn phát triển mới, hướng tới nền kinh tế tri thức và quốc gia số. Đây là sự khẳng định tầm nhìn của Đảng trong việc đưa khoa học – công nghệ trở thành năng lượng nội sinh mạnh mẽ nhất thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.
Mục tiêu và định hướng tổng thể
Nghị quyết 57 đặt ra những mục tiêu rõ ràng và mang tính đột phá:
Đến năm 2030, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phải trở thành động lực chính của phát triển kinh tế - xã hội.
Tỷ lệ đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) đạt trên 55%; kinh tế số chiếm 35-40% GDP.
Hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện, trong đó doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm, nhà nước giữ vai trò kiến tạo và xã hội là động lực hỗ trợ.
Đến năm 2045, Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, có nền khoa học công nghệ tiên tiến, nền kinh tế số hàng đầu khu vực, có nhiều tập đoàn công nghệ dẫn đầu châu Á.
Những con số ấy không chỉ là chỉ tiêu kỹ thuật – mà là mục tiêu của khát vọng Việt Nam, nơi con người sáng tạo trở thành trung tâm của phát triển.
Ba trụ cột lớn: Khoa học – Công nghệ – Chuyển đổi số
Nghị quyết 57 xác định ba trụ cột cốt lõi gắn kết chặt chẽ với nhau:
(1) Phát triển khoa học và công nghệ hiện đại
Khoa học phải là ngọn đèn dẫn đường cho mọi chính sách phát triển. Việt Nam đặt mục tiêu đầu tư mạnh vào nghiên cứu cơ bản và ứng dụng, đặc biệt trong các lĩnh vực mũi nhọn như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, vật liệu mới, năng lượng sạch, công nghệ quốc phòng và không gian.
Song song đó là việc xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao, hình thành các trung tâm nghiên cứu tầm khu vực, kết nối mạng lưới chuyên gia Việt Nam toàn cầu.
(2) Thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp
Doanh nghiệp được xem là hạt nhân của đổi mới sáng tạo. Nhà nước sẽ ban hành cơ chế khuyến khích mạnh mẽ cho doanh nghiệp đầu tư vào R&D, khởi nghiệp sáng tạo, liên kết viện – trường – doanh nghiệp.
Cùng với đó là chính sách bảo hộ sở hữu trí tuệ, khuyến khích thương mại hóa kết quả nghiên cứu, hình thành các quỹ đầu tư mạo hiểm trong nước, thu hút nguồn lực xã hội vào sáng tạo công nghệ.
(3) Chuyển đổi số toàn diện
Chuyển đổi số không chỉ là ứng dụng công nghệ, mà là chuyển đổi tư duy, mô hình và phương thức phát triển quốc gia.
Nghị quyết nhấn mạnh việc xây dựng hạ tầng số quốc gia hiện đại, phát triển dữ liệu mở, bảo đảm an toàn an ninh mạng, đồng thời thúc đẩy chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.
Đặc biệt, việc phát triển nguồn nhân lực số – từ kỹ sư công nghệ đến người dân – được coi là yếu tố quyết định. Bởi chỉ khi mỗi công dân trở thành “người sáng tạo số”, Việt Nam mới thực sự trở thành quốc gia số.
Đột phá về thể chế và chính sách
Để hiện thực hóa tầm nhìn của Nghị quyết 57, một loạt cải cách thể chế được đặt ra:
Hoàn thiện pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, tạo môi trường minh bạch, thông thoáng, thuận lợi cho đầu tư và hợp tác.
Cơ chế tài chính linh hoạt: Nhà nước sẽ chuyển từ “đầu tư cho đầu vào” sang “đặt hàng theo kết quả đầu ra”, tăng quyền tự chủ cho các viện nghiên cứu, trường đại học.
Chính sách trọng dụng nhân tài, đãi ngộ xứng đáng cho nhà khoa học, chuyên gia công nghệ, trí thức Việt Nam ở trong và ngoài nước.
Khuyến khích hợp tác công – tư (PPP) trong nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, phát triển hạ tầng số.
Những đổi mới này thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc giải phóng năng lực sáng tạo, thúc đẩy trí tuệ Việt Nam trở thành động lực phát triển quốc gia.
Con đường của tương lai
Nghị quyết 57 không chỉ là một văn bản hành chính. Nó mang trong mình tinh thần khát vọng vươn lên của dân tộc Việt Nam trong thời đại mới.
Từ một đất nước còn đang chuyển mình, Việt Nam đang đứng trước cơ hội hiếm có để bước vào nhóm quốc gia dẫn đầu khu vực về công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Mỗi trí thức, nhà khoa học, doanh nhân, người trẻ… đều là một phần của hành trình vươn lên ấy.
Nghị quyết 57 truyền đi thông điệp mạnh mẽ: “Không có giới hạn cho sáng tạo, nếu chúng ta có niềm tin, tri thức và khát vọng phụng sự Tổ quốc.”
Nghị quyết 57-NQ/TW là kim chỉ nam cho chiến lược phát triển quốc gia trong thế kỷ XXI – nơi tri thức, sáng tạo và công nghệ trở thành “tài nguyên vô giá”.
Để hiện thực hóa tinh thần nghị quyết, cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, cộng đồng khoa học, doanh nghiệp và người dân.
Đó không chỉ là nhiệm vụ, mà còn là sứ mệnh của thế hệ hôm nay: xây dựng một Việt Nam tự cường, sáng tạo, sánh vai cùng cường quốc năm châu.
“Tương lai của đất nước nằm trong trí tuệ và bàn tay sáng tạo của mỗi người Việt Nam.”